Amper André Marie (1775-1836)

Fransız matematik ve fizik bilgini. Lyron'da dünyaya geldi. Küçük yaşta matematiği, fiziği, edebiyatı, felsefeyi kendi kendine öğrendi. Matematiğe olağanüstü yeteneği vardır. onüç yaşındayken koni kesitleri üstüne bir kitap yeteneği vardı 13 yaşındayken koni kesitleri üstüne bir kitap yazdı. 1801'de Bourg'da fizik öğretmenliğine atandı. 1805'te Paris'te değişik okullarda fizik okuttu.1814'te Fen Akademisi'ne seçildi. Fizikte akımlarla mıknatısların karşılıklı etkilerini inceleyerk elektrodinamiğin ilk temellerini attı.  Bütün buluşlarını "Yalnız Deneyden Elde Edilen Elektrodinamik Olayların Matematik Teorisi Üstüne" adlı eserinde anlattı.  Arago ile birlikte elektromıknatısı buldu. Ömrünün sonuna doğru insan bilgilerinin tümünün sınıflandırmasını yapmak istedi: Bilimlerin Felsefesi. Ama sonunu getiremeden öldü. Elektrikte şiddet birimine onun adı verildi.

Kaynak: Görsel Alfabetik Genel Anks. cilt 1 görsel yayınları 36 (1985)

Aleviler Hakkında

Alevi, Müslümanlar'ın dördüncü halife Ali'yi  aşırı bağlılık gösteren bölümü. Başlangıcı Ali ile muaviye arasındaki çekişmedir. Sıffin Şavaşı sonunda  Ali halifelikten çekilince, ondan yana olanlara Şii ya da Alevi dendi. Daha sonra Şiilik iranlılar'ın resmi mezhebi haline geldi, belli  kurallara bağlandı. Ama Alevilik yayıldıkça, yerel inançlara karışarak değişik tarikatlar halini aldı. Bunlar arasında Ali'yi Muhammed Peygamber'den aha üstün tutanlar bile türedi. Yakındoğu'da Aleviler, genellikle Doğu Anadolu, kuzey suriye ve ırak kesiminde bulunur. Ama trakya'ya kadar Anadolu'nun her tarafında Alevi toplulukları vardır. Bektaşiler de Alevi olmakta birlikte, asıl Alevilerden farklıdırlar. Alevilik genellikle kırsal kesimde, Bektaşilik ise kentlerde yaygındır. Ama her ikisinde de "eline beline, diline sıkı olmak" ilkesi geçerlidir. Alevilerin dinsel denetimi "dede" denilen ve sıfatı törenler, dedenin başkanlığında yapılır.  Ama bu tören birçoklarınca sanıldığı gibi ahlak dışı hiç bir öğe taşımaz. Ancak Aleviler'e özgü olduğu için gizli yapılır. Bu nedenle Aleviliğin hasımları onu "mum söndü" adıyla nitelerler.