14.06.2014

Belirsiz Yardımıyla Yol Bulunmaz

"Yüce Olan"ın zar atmadığı fikri, herhalde Albert Einstein'ın en fazla alıntılanan sözüdür. Fakat bu sözün arkasında dini saiklerin yatmadığını belirtmek önemlidir. Einstein "Tanrı" sözünü sık sık doğa ya da evren sözcüğünün yerini alacak bir metafor olarak kullanırdı.  Dikkat çektiği nokta basit ve materyalisti. Evren kesinlikle belirlenimci kanunlara göre mi işler? Kuantum kuramının kurucu  babası olarak görülen Neils Bohr, buna kuşkuyla cevap veriyordu. Einstein'a tekrar tekrar kuantum kuramının rastgelelik üzerine kurulduğunu söylemişti. Bazı sonuçların hiçbir nedeni yoktu. "Einstein, Tanrı'ya ne yapacağını söylemeyi bırak," demiştir.
Heisenberg'in belirsizlik ilkesinde olduğu gibi, bu rastgelelik de kuantum kuramının denklemlerine yazılmış gibi görünmektedir. Merkezi denklem, yani kuantum sistemlerinde gerçekleştirilen deneyleri anlamanın tek yolu, Schröndinger'in dalga denklemidir. Bu denklem kuantum nesnelerine dalgaların niteliklerini atfeder. Kuantum dünyasıyla ilgili bir şey bilmek istiyorsak bu dalga denklemini çözeriz. Fakat bu denklemden çekip çıkarabileceğimiz tek şey bir olasılıktır. 

Beşinci Element

Kadim Yunanlılar dünyanın dört elementten oluştuğunu düşünüyorlardı: Toprak, ateş, su ve hava. Ama "öz" dedikleri beşinci bir birleşenin de var olduğu tahmininde bulunmuşlardı.Yunanlılar öze metafizik bir safir şekillık bahşetmişlerdi; "öz" bir şekilde daha "temel" bir elementti; fakat hiçbir zaman öz hakkında daha fazlasını söylememişlerdi. Bugün fizikçiler de benzer bir durumdadırlar.
Uzaktaki süpernovalardan gelen ışığın gözlenmesi, evrenin genişlemesinin ivme kazandığını düşündürmektedir. Bu da  bilinmeyen bir kuvvetin (kara enerji olarak bilinir) kozmolojik ölçekte iş başında olduğu anlamına gelmektedir. Fizikçilerin kara enerjinin kaynağıyla ilgili en iyi tahmini, bu kaynağın boş uzayın "boşluğuntaki" enerji dalgalanmaları olduğunu söylemek olmuştur; fakat hesaplamaları onlara aksinin söz konusu olduğunu göstermiştir. Toplamaları yaptıklarında, kuram onlara ivme kazanmış olan genişleme için 10120 kat daha büyük bir değer vermiştir.
Fizik tarihinin en utanç verici sonuçlarından biri addedilmiştir bu. sorunu çözmek için önerilen çözümlerden biri, ivmelenmeye aslında boşlukta faaliyet gösteren henüz keşfedilmemiş bir kuvvetin neden olduğu iddiası olmuştur. Fizikçilerin elinde bu kevvetin nereden geldiğine dair fazla ilpucu bulunmasa da en azından buna verecek bir isim bolmuşlardır: ÖZ..

Kaynak: Fizik, Michael Brooks, versus kitap, 2012, 221. sayfa

13.06.2014

Fizikte Kullanılan Bazı Terimler

Dolaşıklık: İki kuantum parçacığı etkileşime girdiğinde ortaya çıkan fenomen. Parçacıkların her biri, ikisi birden hakkındaki enformasyonu taşıyarak birbirine bağlı hale gelir.
Higgs parçacığı: Bazı kütle tiplerinin kaynağı olan Higgs alanını  etkili kıldığı düşünülen varsayımsal parçacık. 
Kara delik: Kütleçekimin, hiçbir şeyin (ışığın bile) ondan kaçamayacağı kadar güçlü olduğu uzay-zaman bölgesi. Kara delikler genellikle devasa bir yıldız kendi kütleçekiminin çekimiyle çöktüğüyle oluşur.
Karanlık Enerji:  Birçok fizikçinin, evrenin genişlemesinin ivme kazanmasından sorumlu olduğuna inandığı gizemli enerji biçimi.